“Chủ nghĩa tư bản số” là khái niệm được giáo sư Phillip Staab mượn từ nhà sử học người Mỹ Dan Schiller để ẩn dụ cho chủ nghĩa tư bản gắn liền với nền kinh tế số. Thuật ngữ này được dùng để mô tả hiện tượng những thiết bị kỹ thuật số hợp nhất với quá trình tích lũy và khai thác tư bản, gồm hai hiện tượng được giáo sư Phillip Staab phát biểu trong bài giảng: (1) kinh tế dữ liệu (2) tư nhân hóa thị trường.
Hiện tượng kinh tế dữ liệu ám chỉ các công ty đang sử dụng, giám sát dữ liệu của những người tiêu dùng để quảng cáo, khai thác nhằm tìm kiếm lợi nhuận. Cô Nguyễn Phi Vân đã ví von hiện tượng này bằng câu nói “Google đã vào trong phỏng ngủ của bạn”. Nói cách khác, chúng ta đánh đổi dữ liệu, tâm tư và đời sống của mình để lấy sự tiện nghi miễn phí mà nền tảng Google mang lại, để rồi từ đó thông tin riêng tư bị những tập đoàn công nghệ lớn khai thác và sử dụng. Điều này khiến người tiêu dùng rơi vào tình trạng tiến thoái lưỡng nan, liệu có nên tiếp tục sử dụng nền tảng tiện nghi này hay không?
Hiện tượng tư nhân hóa thị trường được giáo sư Phillip Staab nhấn mạnh về bối cảnh – nền kinh tế số tập trung xung quanh mạng Internet thương mại. Lý thuyết tư nhân hóa thị trường nói đến những tập đoàn công nghệ tạo ra các nền tảng số riêng biệt để kết nối các sản phẩm, phần mềm. Sau đó họ tạo ra những chính sách, luật lệ khác nhau để thúc đẩy nền tảng số của họ trở thành một thị trường cung cầu. Một trong những chiến lược tiêu biểu là chiến lược đăng nhập – hệ thống tối đa hóa tiện lợi của những người tiêu dùng và đồng thời gây khó khăn đối với những dịch vụ nằm ngoài hệ sinh thái của những tập đoàn công nghệ lớn này. Từ đó, những doanh nghiệp công nghệ lớn có quyền quyết định các chi phí hay lợi nhuận từ các cuộc giao dịch, chèn ép những startup mới.
Viện Social Life tin rằng bài giảng số 09 đã đem lại cho các bạn thêm một góc nhìn khác đối với một hình thức của chủ nghĩa tư bản mới. Thông qua phần Q&A, các bạn cũng phần nào được giải đáp thắc mắc của mình về những khái niệm lý thuyết học thuật phức tạp. Mỗi người tham gia đã lắng nghe và đóng góp thêm vào bức tranh tổng thể của kỷ nguyên số.
Ban tổ chức xin gửi lời cảm ơn đến hơn 100 bạn tham dự và những người cùng đồng hành trong buổi sự kiện lần này. Mong rằng các bạn sẽ cùng đón chờ và tham dự bài giảng số 10 sắp tới nhé.
